Ginger Cultivation :आले हे कंदवर्गीय एकदल व बहुवर्षायू वनस्पती आहे तसेच ही वनस्पती उष्ण कटिबंधात आणि सखल प्रदेशात चांगली वाढते. आल्याचे झाड सडपातळ ३० ते १०० से.मी. उंचीचे असते. झाडाच्या बुडाशी जमिनीत समांतर जोमदार फांदयाचे कंट वाढतात. हाताच्या बोटाच्या आकाराप्रमाणे फांदयाचा आकार असुन कंटाचा अनियमीत विस्तार असतो. कंटाची जाडी २ ते ३ से.मी. असते. सर्वसाधारणपणे हे पिक लागवडीपासुन २४० ते २६० दिवसात काढणीस तयार होते. जातीनीहाय या कालावधीत ३० ते ४० दिवसाचा फरक पडतो.
हवामान :
Ginger Cultivation आल्यास उष्ण व दमट हवामान मानवते. आल्याची व्यापारीदृष्ट्या लागवड उष्ण आणि समशीतोष्ण हवामानातील भागामध्ये यशस्वी होते. उत्तम वाढीकरीता प्रामुख्याने उष्ण आणि कोरडे. तसेच दमट हवामान चांगले मानवते. तापमानाचा विचार करता आले लागवडीच्या कालावधीसाठी एप्रिल मे चे ३० अंश ते ३५ अंश से.मी. तापमान योग्य असते. कारण या तापमाणात कंदांना अधिक व लवकर फुटवे फुटून उगवण चांगली होते.
जमिन :
Ginger Cultivation आले पिकाच्या लागवडीसाठी उत्तम निचन्याची सेंद्रिययुक्त तांबडी जमिन चांगली असते. आल्यास चांगली निचरा होणारी मध्यम प्रतिची भुसभुशीत परंतु कसदार जमिन मानवते. लागवडीपुर्वी जमिनीचे आरोग्य तपासुन घ्यावे. क्षारयुक्त जास्त चुनखडीचे प्रमाण असणारी (८ टक्यापेक्षा जास्त) जमिन तसेच पाण्याचा निचरा न होता पाणी साचून राहणारी जमिन आले पिकासाठी निवडू नये.
Ginger Cultivation लागवडीच्या सुधारीत जाती :
१. माहिम :
आले प्रामुख्याने ज्या भागात पिकविले जाते त्यावरुन जातीच्या नावांचा उल्लेख केला जातो. महाराष्ट्र राज्यात सध्या ‘माहीम’ या स्थानिक नावाने ओळखले जाणारे आले लागवडीसाठी शेतकरी बांधव वापरतात. परंतु या जातीच्या निर्मीती बाबत एवढेच सांगता येईल कि हि जात कर्नाटक राज्यातील धारवाड़ परीसरातील स्थानीक वाण म्हणुन महाराष्ट्रात प्रसार पावलेली आहे. या जातीचे प्रति हेक्टरी ओले आल्याचे उत्पाटन २०० ते २१० क्विंटल ऐवढे असुन २१० ते २२० दिवसांत तयार होते. ओल्या आल्यापासून सुंठ तयार होण्याचे प्रमाण १८.७ टक्के आहे.
२. सुप्रभा :
हि जात भारतीय मसाला पिके संशोधन संस्था काजीकोडे, केरळा यांनी प्रसारीत केलेली आहे. या जातीचे प्रति हेक्टरी उत्पादन १६० ते १७० क्विंटल ऐवढे असुन २३० ते २४० दिवसांत तयार होते. या जातीच्या कंदात ४.४ टक्के तंतुमय पदार्थ, ८.९ टक्के ओलीओरेझीन तसेच १.९ टक्के सुगंधी तेल आढळुन येते. ओल्या आल्यापासून सुंठ तयार होण्याचे प्रमाण २०.५ टक्के आहे.
३. आयआयएसआर-महिमा :
हि सुध्दा भारतीय मसाला पिके संशोधन संस्था काजीकोडे, केरळ यांनी विकसीत केलेली आल्याची जात असुन तीचे हेक्टरी उत्पादन २३० ते २३२ क्विंटल प्रति हेक्टर आहे. हि जात लागवडीपासुन २०० ते २१० दिवसात तयार होते व त्यामध्ये तंतूमय पदार्थाचे प्रमाण ३.२ टक्के आणि ओलीओरेलीनचे प्रमाण ४.४ टक्के तर सुगंधी तेलाचे प्रमाण १.७ टक्के आहे. ओल्या आल्यापासून सुंठ तयार होण्याचे प्रमाण २३.० टक्के आहे.
४. हिमगीरी :
हि जात वाय.एस. परमार विद्यापीठ, हिमाचल प्रदेश या विद्यापीठाने विकसीत केलेली आल्याची जात असून तीचे हेक्टरी उत्पादन २३० ते २३४ क्विंटल प्रति हेक्टर आहे. हि जात लागवडीपासुन २३० ते २४० दिवसांत तयार होते. व त्यामुध्ये तंतूमय पदार्थाचे प्रमाण ६.४ टक्के आणि ओलीओरलीनचे प्रमाण ४.३ टक्के तर सुगंधी तेलाचे प्रमाण १.६ टक्के आहे. ओल्या आल्यापासून सुंठ तयार होण्याचे प्रमाण २०.६ टक्के आहे.
आले लागवडीच्या पध्दती :
आल्याचे पिक जमिनीत अठरा महिण्यापर्यंत राहु शकत असल्यामुळे आणि या पिकास लागणाच्या भुसभुशीत जमिनीमुळे जमिनीची चांगली पुर्व मशागत करणे गरजेचे आहे. दोन तीन पाळ्या देवुन ढेकळे फोडून घ्यावीत शेवटच्या कुळवाच्या पाळी अगोदर हेक्टरी ३५ ते ४० टन चांगले कुजलेले शेणखत/कंपोस्ट इतर कोणतेही सेंद्रिय खत टाकावे.
लागवडीचा हंगाम :
लागवडीचा हंगाम १५ एप्रिल ते जुनच्या पहिल्या आठवडयापर्यंत केली जाते. लागवड करतांना कुठल्याही परीस्थितीत जमिनीत जास्त पाणी राहणार नाही परंतु पाण्याचा ताण पण बसणार नाही याची काळजी घेणे अत्यंत महत्वाचे आहे. मे महिण्यात विदर्भ, मराठवाडा, उत्तर महाराष्ट्र व पच्शिम महाराष्ट्राचा काही भाग या मध्ये तापमान ४० डिग्रीपेक्षा जास्त राहत असल्याने हि काळजी घेणे गरजेचे आहे.
बियाण्याची निवड :
लागवडीसाठी निरोगी बियाण्याची निवड करावी. कुजेलेले, अर्धवट सडलेले बियाणे लागवडीसाठी वापरु नये. बियाणे निवडतांना कंदाचे आले ८ ते ९ महिने पुर्ण झालेल्या पिकापासुन निवडावे. कंदाचे वजन २५ ते ५५ ग्रॅम असावे. तसेच लांबी २.५ ते ५ सें.मी. असावी.
बिजप्रक्रिया :
बिजप्रक्रिया करतांना प्रथम रासायनिक औषधांची बिजप्रक्रिया करुन घ्यावी आणि त्यानंतर ते सावलीत सुकवुन त्यावर जैविक खतांची बिजप्रक्रिया करावी. रासायनिक औषधामध्ये क्विनॉलफॉस २५ टक्के प्रवाढी २० मिली किंवा डायमेथोएट ३० टक्के प्रवाढी १० मिली या किटक नाशकापैकी एका किटकनाशकात तसेच कार्बनडेन्सिंग ५० टक्के २५ ग्रॅम १० लिटर पाण्यात घेवुन त्यामध्ये कंट २० ते ३० मिनीटे चांगले बुडवावेत १० लिटरचे द्रावण १०० ते १२० किलो बियाण्यास वापरावे त्यानंतर पाणी ओतुन त्यात तेवढयाचे प्रमाणात औषधी मिसळवावीत आणि बियाणे सावलीत सुकवावे. सुकल्यानंतर अॅलोस्पाइरिलियम २५ ग्रॅम तसेच पी.एस बी २५ ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात घेवुन त्यात १० ते १५ मिनीटे बुडवुन कंट सावलीत ठेवावेत.
लागवड. आंतर मशागत व भर घालणे :
लागवडीची पध्दत सपाट वाफे, सरी वरंबा पध्टत आणि रुंद वरंबा किंवा गादी वाफयावर केली जाते. संपूर्ण आल्याच्या हंगामात १२ ते १५ निंटण कराव्या लागल्याने आले लागवडीतील एकूण खर्चाचा जवळजवळ ५० टक्के खर्च यासाठी होतो. हा खर्च कमी करण्यासाठी तणनाशकाचा वापर करणे व अच्छादनाचा वापर करणे. त्यामध्ये लांब टोडयाच्या खुरप्याने माती हलवली जाते. त्यामुळे मुळ्या तुटून त्याटिकाणी नवीन तंतुमय मुळे फुटताता, आले पिकांमध्ये भर पीक २.५ ते ३ महिन्याचे असतांना करावे.
आल्यासाठी संजिवकांचा वापर :
आल्याच्या उत्पादनात वाढ होण्यासाठी तसेच आल्यामधील तंतूचे प्रमाण कमी करण्यासाठी २ टक्के युरीया आणि ४०० पीपीएम प्लॅनाफिक्सचे मिश्रण ६० आणि ७५ व्या दिवशी लागवडीनंतर फवारावे. अशी शिफारस भारतीय मसाला पिके संशोधन संस्था, काजीकोडे यांनी केलेली आहे.
Ginger Cultivation खत व पाणी व्यवस्थापण :
जमिनीची पुर्व तयारी करतांना उत्तम कुजलेले १२ ते १५ मे. टन शेणखत आणि १.५ मे.टन नीमकेक पावडर आले गड्ड्यामधील सॉफट रॉटचा प्रादुर्भाव कमी करण्यासाठी मातीत मिसळुन ट्यावी, गादीवाफयावर लागवड केलेल्या आले पिकास खतांच्या मात्रा (नत्र १२० किलो. स्फुरट ७५ किलो आणि पालाश ७५ किलो प्रती एकर क्षेत्र.) वापरुन पिकाच्या वाढीच्या अवस्थेनुसार टेण्यात यावी, ठिंबक सिंचनाव्दारे खालीलप्रामणे फर्टिगेशन कार्यक्रम राबवावा.
काढणी :
लागवडीस वापरलेल्या जातीनुसार आल्याची काढणी लागवडीपासून ८ महिण्यात पुर्ण होते. आले काढणीस तयार होताना पानाचा रंग पिवळसर होवुन पाने बाळू लागतात. बाजारामध्ये ओले आले विक्रिसाठी पाठवण्यासाठी लागवडीपासुन ५ ते ६ महिण्याचे झाल्यावर काढणी तयार करता येते. सुंठ तयार करण्यासाठी ८ ते ९ महिण्याचे आले आल्यावरच त्याची काढणी करावी. आल्याची गड्ड्याची काढणी लहान कुदळीने खेदुन करावी. काढणी केलेले गड्डे पाण्यामध्ये स्वच्छ धुवून. गड्ड्यांना लागलेली माती काढुन उन्हात एक दिवस सुकवून विक्रिसाठी तयार करावी.
आले पिकावरील किडी व त्यांचे नियंत्रण :
१. कंदमाशी :-
या किडीची माशी डासासारखी पण आकराने मोठी व काळसर रंगाची असते. माशीचे पाय शरीरापेक्षा लांब असतात. दोन्ही पंख पातळ व पारदर्शक असुन त्यावर राखी रंगाचे ठिपके असतात. अंडी पांढरट रंगाची असतात.
अळी पांढच्या रंगाची व डोक्याकडे निमुळती असते. हि अळी आल्याचे गड्डे (कंट) पोखरुन त्यावर उदरनिर्वाह करते. अळी छिद्रातून बाहेर पडल्यावर त्याच ठिकाणी विषाणुचा (विषारी रोगकारक बुरशी) प्रादुर्भाव वाढतो.
कंटमाश्या शेतामध्ये दिसु लागल्यावर माशा मारण्यासाठी ट्रायझोफॉस ४० इसी १५ मिली प्रति १० लिटर पाण्यामध्ये किंवा डायमिथोपट ०.०५ टक्के प्रवाही १५ मिली प्रति १० लिटर पाण्यामध्ये मिसळुन जलै ते ऑगस्ट दरम्यान आलटून पालटून १५ दिवसाच्या अंतराने फवारण्या कराव्यात.
२. खोडमाशी :
हि आल्यावरील सर्वात धोकादायक किड आहे. या किडीचा प्रादुर्भाव सप्टेंबर ऑक्टोंबर महिण्यादरम्यान आढळतो. याची लागण झाल्याचे प्राथमिक लक्षण म्हणजे फुटव्याच्या सर्वात टोकाचे पान पिवळे पडु लागते.
लागण झालेल्या रोपाच्या ठिकाणी व आसपास ०१ टक्के मॅलेथिऑन किंवा ०.०७५ टक्वो फ्लोनीकामाइड ५० टक्के डब्ल्यू.पी. ३ ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यामध्ये मिसळुन फवारणी करावी.
आल्यावरील रोग व त्याचे नियंत्रण : कंटकूज :-
हा रोग ऑगस्ट ते सप्टेंबर या कालावधीमध्ये जास्त प्रमाणात दिसून येतो. प्रथम पानांच्या शेंडयावरुन व कडांनी पाने पिवळे पडून झाड खालीपर्यंत वाळले जाते.
रोगाच्या नियंत्रणासाठी लागवड करताना निरोगी बियाण्याचा वापर करावा. तसेच मेटॉलॅक्सिल ८ टक्के आणि मॅन्कोझेब ९६४ टक्यो हे संयुक्त बुरशीनाशक २.५ ग्रॅम प्रति लिटर किंवा कार्बेन्डॉलिम (५० डब्ल्यू.पी.) १ ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात मिसळून आलटुन पालटुन फवारणी करावी.
हे ही वाचा :उन्हाळी भेंडी लागवड मिळवा लाखाचा नफा